Petycja

Przypomnijmy: już na początku 2022 r. pojawiła się petycja z postulatem podniesienia wynagrodzenia o 15%. Z takim postulatem wystąpili pracownicy biurowi z Gdańska i Warszawy, a ich petycję poparli pracownicy magazynowi. Petycja zaadresowano do Mariana Sepesi, dyrektora regionalnego ds. operacji Amazon na region Europy Środkowo-Wschodniej. Podpisana została online oraz na papierze przez 2777 osób, w tym blisko 200 pracowników biurowych z Centrum Rozwoju Technologii Amazon w Gdańsku i Warszawie. Inicjatywa Pracownicza złożyła ją w biurze HR 21 marca.

Amazon długo nie reagował na petycję, dlatego w czerwcu 2022 r. związkowcy z magazynów w Poznaniu, Wrocławiu, Sosnowcu oraz z Gliwic codziennie – przez tydzień – dopominali się o odpowiedź i o podwyżkę, składając łącznie 20 pism. Otrzymali wyłącznie informację, że Amazon każdego roku dokonuje przeglądu wynagrodzeń w drugim i trzecim kwartale roku. Rok wcześniej, informacja o wynikach przeglądu została przekazana 10 czerwca, a nowe stawki obowiązywały od 1 lipca. Tymczasem na początku lipca 2022 r. Amazon poinformował pracowników, że tegoroczna waloryzacja wynagrodzeń została zamrożona. Przeciągający się przegląd w czasie galopującej inflacji – po tym, gdy Amazon osiągnął astronomiczne zyski w czasie boomu handlu internetowego towarzyszącego pandemii – wywoływał dalsze niezadowolenie załogi. Z tego powodu 13 lipca 2022 r. Inicjatywa Pracownicza złożyła oficjalne pismo, wchodząc w spór zbiorowy z jednym postulatem: podwyżki pensji pracowników o 6 zł do każdej godziny pracy (czyli ok. 1000 zł miesięcznie dla pracownika magazynowego najniższego szczebla) z dniem 1.08.2022.

Negocjacje i mediacje

W efekcie niezrealizowania tego postulatu, od 27 lipca związek pozostawał z pracodawcą w sporze. Pierwsze negocjacje wyznaczono na 4 sierpnia. Czy to przypadek, że dzień wcześniej, 3 sierpnia, Amazon ogłosił podwyżkę? Wynagrodzenie miało wzrosnąć tylko o 1,50 zł do godziny pracy i to dopiero w październiku. Oburzenie pracowników na hali było łatwo zauważalne. Do negocjacji jednak doszło. Podczas nich strona związkowa domagała się dostosowania wynagrodzeń do poziomu inflacji, natomiast Amazon utrzymywał, że zarobki – według analiz rynkowych – są konkurencyjne. Podpisano protokół rozbieżności.

Kolejnym krokiem w sporze zbiorowym były mediacje. Te, z udziałem mediatora wyznaczonego przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, odbyły się 7 września. Również zakończyły się fiaskiem. Amazon nie zgodził się na postulowane przez związek podwyżki, podkreślając ponownie, że przeprowadził badanie rynku płac. Jednak nie okazał związkowi szczegółowych danych. Wprost wyrażono, że pracodawca nie dostosowuje wynagrodzeń do inflacji, tylko do przeglądów poziomu płac. Apelowaliśmy o to, aby ten przegląd odbywał się w pierwszym kwartale roku, w uzgodnieniu z organizacją związkową. Amazon oświadczył, że nie jest o możliwe. Nie będzie rozmawiał na temat wynagrodzeń ze związkami, gdyż „kwestia podwyżek jest elementem indywidualnej umowy o pracę”. Będzie więc kontynuował pozorne, w naszej ocenie, ustalanie wysokości wynagrodzeń z każdym z ponad 20 tys. pracowników, poprzez aneksowanie ich umów, tylko po to, aby obejść rokowania zbiorowe z przedstawicielami załogi, jakimi są organizacje związkowe.

Protest i referendum

Po fiasku mediacji zgodnie z ustawą o rozwiązywaniu sporów zbiorowych związek przeprowadza referendum strajkowe. Przeprowadza się je u pracodawcy, czyli w tym wypadku w Amazon Fulfillment Poland, który obejmuje swoim zasięgiem 10 magazynów w kilku województwach – od Szczecina, przez Łódź, Poznań, Legnicę, Wrocław, po Katowice. Jest to zatem spora operacja logistyczna i wyzwanie organizacyjne.

25 września związek rozpoczął od protestu przed magazynem pod Poznaniem, chcąc poinformować pracowników o przebiegu mediacji i planowanym referendum. Obecni na nim międzynarodowi goście z koalicji Amazon Workers International, będący pracownikami Amazon z Niemiec, Francji i Słowacji, nie zostali wpuszczeni na teren zakładu pracy. Amazon uruchomił szlaban przy wejściu na teren firmy (który zazwyczaj pozostaje otwarty), aby uniemożliwić wejście osobom, które nie pracują w polskim oddziale korporacji. Ochrona sprawdzała identyfikatory pracowników wjeżdżających do pracy (czego zazwyczaj nie robi), w ten sposób siłą rzeczy informując wszystkich o proteście.

Właściwe referendum rozpoczęło się w październiku 2022 r. w magazynie Amazon WRO1 w Bielanach Wrocławskich. Związek uruchomił zarazem platformę do głosowania online. W drugiej połowie października rozpoczęto zbieranie głosów w magazynie pod Poznaniem. Związkowcy przebywali na kantynach od godz. 10 rano do północy, aby głosować mogła zmiana dzienna i nocna. Pracownicy głosowali przede wszystkim na przerwach 15-minutowych oraz półgodzinnej obiadowej.

O referendum było głośno w mediach oraz docierały do nas głosy poparcia. W październiku Poznańskie i Śląskie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej oplakatowało przystanki pracownicze Amazona i rozdawała ulotki z kodem QR do strony z referendum strajkowym pracownikom wsiadającym do zakładowych autobusów. W listopadzie, w tygodniu poprzedzający Czarny Piątek, wzięliśmy udział w proteście we Wrocławiu wraz z pracownikami supermarketu Kaufland, domagając się podwyżek w handlu. W ramach ogólnoświatowej kampanii „Make Amazon Pay”, nosiliśmy w pracy koszulki z tym hasłem i rozdawaliśmy naklejki. Przypominaliśmy, że tylko razem, ponad granicami, działając wspólnie z załogami z innych krajów i z ruchem społecznym, możemy zmusić Amazon do tego, aby płacił godniejsze wynagrodzenia, ponosił koszty ekologiczne wynikające ze swojego modelu biznesowego, jak też opłacał sprawiedliwie podatki.

W listopadzie referendum odbyło się na kantynach i palarniach magazynów Amazon KTW1 (Sosnowiec) oraz było kontynuowane we WRO1 i POZ1. W dniach 6 i 7 grudnia 2022 r. zbierano głosy po raz pierwszy w magazynie WRO2 (Bielany Wrocławskie) na zmianach dziennych i nocnych, 7 i 8 grudnia 2022 r. po raz pierwszy w magazynie KTW3 (Gliwice) na zmianach dziennych i nocnych, a 14 grudnia 2022 r. po raz pierwszy w magazynie KTW4 (Sosnowiec). W ten sposób przedstawiciele związkowi byli obecni z urnami w 6 magazynach Amazon w Polsce. Zebrali tysiące głosów od pracowników niezadowolonych z niskich płac.

Amazon ogranicza prawo do strajku

W naszej ocenie Amazon musiał przestraszyć się tego, że zagłosuje wystarczająco dużo osób do tego, aby referendum mogło być uznane za ważne. Zgodnie z (restrykcyjnym) prawem, musi w nim uczestniczyć 50% zatrudnionych. Pod koniec grudnia otrzymaliśmy pierwsze pismo, w którym Amazon zarzucał, że referendum się przedłuża. Odpisaliśmy, że decyzja o zakończeniu głosowania nie jest w kompetencji pracodawcy.

20 stycznia 2023 r. delegacja związkowa nie została wpuszczona na teren magazynu w magazynie LCJ3/4 w Łodzi. Pracownicy mogli oddać głos tylko na palarni poza magazynem, co znacznie ograniczyło frekwencję. Przed magazynem Inicjatywa Pracownicza zorganizowała protest: związkowcy trzymali baner z hasłem „Amazon łamie prawo do strajku”, wznoszono hasła przez nagłośnienie, rozmawiano z pracownikami i mediami. Na miejscu obecni byli posłowie, który po niewpuszczeniu związkowców do magazynu wezwali policję. Ta sporządziła notatkę, która z kolei została przedłożona prokuraturze. Podobne protesty odbyły się w lutym i w marcu przed Amazon POZ2 w Świebodzinie oraz w Kołbaskowie pod Szczecinem. W geście poparcia, 2 lutego 2023 r. grupa „Plakaciary przeciwko przemocy” wykleiły trzy wielkoformatowe plakaty w centrum Poznania z hasłami „Nie zaciskaj pasa – zaciśnij pięść”, „Amazon łamie prawo do strajku” i „Make Amazon Pay”.

9 lutego przed Prokuraturą Krajową miała miejsce konferencja prasowa pod hasłem „Bezkarność wielkich korporacji jak Amazon musi się skończyć!”, a posłowie lewicy złożyli zawiadomienie do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa. Kilka dni później, czterech przedstawicieli OZZ Inicjatywa Pracownicza dostało pisma dyscyplinarne z zarzutem, że trzymając w czasie jednego protestu baner z hasłem „Nie zaciskaj pasa, zaciśnij pięść” rzekomo „nawoływali do agresji”, a przebywając na terenie zakładu pracy bez zgody pracodawcy, prowadzili „nielegalną akcję protestacyjną, w trakcie której doszło do blokowania wyjścia”, przez co rzekomo „narażali życie i zdrowie Pracowników”. Związek odpowiada, że zarzuty są absurdalne, choć wymiana pism toczy się do dzisiaj. Jeszcze pod koniec kwietnia jeden ze związkowców z Wałbrzycha otrzymał pismo w tej sprawie.

Wyniki i wnioski

W referendum strajkowym wzięło udział 4978 pracowników i pracownic Amazon Fulfillment Poland, z czego ponad 95% głosowało za strajkiem. Po weryfikacji ważnych głosów, okazuje się, że najwięcej (proporcjonalnie do ilości zatrudnionych) pracowników zagłosowało w magazynie WRO1, a dalej w KTW1 oraz POZ1. Frekwencja wyniosła tam ok. 40%. W świetle polskiego prawa to, ile oddano głosów w poszczególnych magazynach, nie ma jednak znaczenia. Liczy się łączna ilość zatrudnionych w spółce. Zagłosowało około 25% całej załogi (nie liczymy tutaj pracowników agencyjnych).

Na co wskazują te wyniki? Po pierwsze, w referendum zorganizowanych przez OZZ Inicjatywa Pracownicza wzięło pięć razy więcej pracowników, niż członków/członkiń związku. Dobrze to świadczy o poparciu postulatów oraz zasięgu oddziaływania naszej organizacji. Obrazuje też oczywiście olbrzymią skalę niezadowolenia z zarobków w polskich magazynach Amazon. Warto dodać, że w czasie samego referendum do związku zapisały się dziesiątki osób, do których mogliśmy dotrzeć dzięki głosowaniu. Nigdy wcześniej nasza organizacja związkowa nie była tak liczna, jak obecnie.

Po drugie, dokładnie widać, że w tych magazynach, w których związek nie mógł być obecny na kantynach z powodu ograniczenia dostępu przez Amazon, frekwencja była zdecydowanie niższa. Brak dostępu do pięciu magazynów spowodował, że restrykcje ze strony Amazon wypaczyły wyniki głosowania. W naszej ocenie jest to działanie niezgodne z prawem – stąd zostały złożone zawiadomienia do prokuratury.

Wreszcie, wyniki jasno wskazują, że prawo do strajku w Polsce jest bardzo ograniczone. Jesteśmy jedynym krajem w Unii Europejskiej, gdzie przeprowadzenie referendum jest warunkiem strajku, do tego ważne jest dopiero po osiągnięciu wysokiej frekwencji (która jest zdecydowanie niższa przykładowo przy referendach lokalnych, wynosi 30%). W sytuacji spółek, które obejmują wiele zakładów pracy, jest to szczególnie trudne. W innych krajach, gdzie działa Amazon, w ogóle nie trzeba przeprowadzić referendum. Związek może, a nie musi, przeprowadzić głosowanie, np. tylko wśród własnych członków. Można strajkować nawet w kilkaset osób, jak miało to miejsce w tym roku w Wielkiej Brytanii czy w Hiszpanii. Za strajkiem w Polsce głosowało blisko 5 tys. osób! Wyobraźmy sobie, jaką siłę strajkową byśmy stanowili, gdyby nie ograniczały nas restrykcyjne przepisy. Warto tę siłę wykorzystać przy innych niż formalny strajk akcjach protestacyjnych. Nasz związek będzie dalej działał w Amazon, jak też będzie naciskał na zmianę prawa (ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych) w tym zakresie.

KALENDARIUM

• styczeń 2022 – rusza petycja dot. podwyżki wynagrodzeń o 15%
• 21 marca 2022 – związek składa petycję podpisaną przez 2777 osoby, w tym blisko 200 pracowników biurowych
• czerwiec 2022 – ze względu na brak odpowiedzi na petycję w formie protestu Inicjatywa Pracownicza składa codziennie przez tydzień 20 identycznych pism w działach HR w magazynach w Poznaniu, Wrocławiu, Sosnowcu oraz Gliwicach, dopominając się o podwyżkę
• 13 lipca 2022 r. – związek składa pismo z postulatem podniesienia pensji o 6 zł do godziny pracy
• 3 sierpnia 2022 r. – Amazon ogłosił podwyżkę o 1,50 zł do godziny pracy
• 4 sierpnia 2022 r. – rokowania (negocjacje) zakończone protokołem rozbieżności
• 7 września 2022 r. – mediacja z udziałem mediatora zakończona protokołem rozbieżności
• 23 września 2022 r. – protest pod POZ1, pracownicy Amazon z innych krajów niewpuszczeni na teren firmy, protestują przed szlabanem
• między 5 a 19 października – referendum w magazynie Amazon WRO1 na Bielanach Wrocławskich
• między 24 a 31 października 2022 r. – referendum w magazynie Amazon POZ1 w Sadach pod Poznaniem
• między 8 a 13 listopada 2022 r. – referendum strajkowe w Amazon KTW1 (Sosnowiec)
• 21 listopada 2022 r. – protest we Wrocławiu przeciwko drożyźnie i wyzyskowi
• 25 listopada 2022 r. – globalna kampania #Makeamazonpay w Czarny Piątek
• 29 i 30 listopada 2022 r. – kontynuujemy referendum we WRO1, KTW1 i POZ1
• 6 i 7 grudnia 2022 r. – referendum odbywa się po raz pierwszy w magazynie WRO2 (Bielany Wrocławskie)
• 7 i 8 grudnia 2022 r. – referendum odbywa się po raz pierwszy w magazynie KTW3 (Gliwice)
• 14 grudnia 2022 r. – referendum odbywa się po raz pierwszy w magazynie KTW4 (Sosnowiec)
• 19 grudnia 2022 r. – Amazon nie wyraża zgody na głosowanie w magazine POZ1 na zmianie weekendowej oraz na pierwsze referendum w magazynie WRO5 (Okmiany pod Legnicą)
• 20 stycznia 2023 r. – delegacja związkowa nie zostaje wpuszczona na teren magazynu Amazon LCJ3/4 w Łodzi. Protest przez magazynem, po którym czworo związkowców dostaje pisma dyscyplinarne od Amazon dlatego, że trzymając baner z hasłem „Nie zaciskaj pasa, zaciśnij pięść” rzekomo „nawoływali do agresji”
• 30 stycznia 2023 r. – delegacja związkowa nie zostaje wpuszczona na teren magazynu WRO5 w Okmianach. Konferencja prasowa przed magazynem
• 9 lutego 2023 r. – konferencja prasowa przed Prokuraturą Krajową z udziałem działaczek związkowych i posłów oraz zawiadomienie prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa w postaci utrudniania sporu zbiorowego
• 10 lutego 2023 r. – w sejmie posłowie i posłanki lewicy domagają się przestrzegania prawa przez Amazon, w tym zagwarantowania prawa do strajku
• 24 lutego 2023 r. – delegacja związkowa nie zostaje wpuszczona na teren magazynu Amazon POZ2 w Świebodzinie. Zawiadomienie policji i wniosek do prokuratury o utrudnianie sporu zbiorowego
• 3 marca 2023 r. – delegacja związkowa nie zostaje wpuszczona na teren magazynu Amazon SZZ1 w Kołbaskowie pod Szczecinem. Policja interweniująca na terenie magazynu sporządza notatkę na ten temat
• marzec 2023 r. – przesłuchania związkowców na policji w sprawie ograniczenia prawa do strajku
• 17 kwietnia 2023 r. – Prokuratura Rejonowa w Świebodzinie wszczyna dochodzenie o czyn z art. 26 ust. 1 Ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, po zawiadomieniu o możliwości popełnienie przestępstwa przez osoby zarządzające Amazon Fulfillment Poland, polegającym na niewpuszczeniu na teren zakładu przedstawicieli OZZ Inicjatywa Pracownicza i uniemożliwienie tym samym przeprowadzenie głosowania w sprawie referendum dotyczącego przeprowadzenia strajku